روی منبرها تاریخ‌های دقیق به مردم گفته نشده /بیشتر به ظواهر پرداخته می‌شود
تاریخ انتشار: ۱۹ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۰۶۵۱۰۵
نویسنده و پژوهشگر پیشکسوت بوشهری می‌گوید متاسفانه امروزه بیشتر به ظواهر محرم پرداخته می‌شود در حالی که در روی منبرها تاریخ‌های دقیق و چرایی وقایع محرم و عاشورا به مردم گفته نشده است.
سید جعفر حمیدی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: ماه محرم، صفر و رمضان به عنوان ماه‌های بزرگ و تحریم از نظر مردم بوشهر دارای اهمیت زیادی هستند، البته مراسم‌هایی که در ماه محرم و صفر برگزار می‌شود با ماه رمضان متفاوت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی بیان کرد: در قدیم از چهار محله اصلی و مرکزی بوشهر مانند شنبدی، کوتی، دهدشتی و بهبهانی گرفته تا سایر محله‌ها از سمت شمالی و شرقی مانند جبری، صلح آباد، شکری و محله‌های دیگر همچون باغ زهرا؛ و از سمت غرب نیز سنگی و تل کوتی و محله‌های بیرون شهر مانند بهمنی، خواجه‌ها، دواس و... مراسم هایی را در ایام ماه محرم و صفر برپا می‌کردند که مردم به آنها اعتقاد داشته و دارند.
این شاعر، نویسنده و مدرس دانشگاه معتقد است که شاید باورها و اعتقادات نسبت به قدیم کمتر و ضعیف تر شده باشد اما در عین حال هنوز هم اعتقاد، خواست ها و منش هایی به این مراسمات در میان مردم وجود دارد.
از علم گردانی و مختک چرخانی تا روضه خوانی
دکتر حمیدی با اشاره به آیین های ویژه ماه محرم و صفر گفت: حدود 10 روز پیش از محرم در برخی محلات بوشهر مراسم های مربوط به این ماه شروع می شود و با آیین هایی از قبیل علم گردانی از این ماه ها استقبال می کنند.
مولف کتاب فرهنگنامه بوشهر بیان کرد: علم گردانی به این صورت است که دسته‌ای با گرداندن علمی بزرگ در کوچه‌ها و محله‌های مختلف شهر، به جمع آوری کمک برای مراسمات ایام محرم می‌پردازند که به آن علم چرخانی گفته می‌شود.
وی با اشاره به آیین مَختک گردانی و شرح چگونگی آن می‌گوید: معمولا همراه علم، "مختک" نیز چرخانده می‌شده، واژه مختک همان مخدّک یا مخدّه به معنی تکیه گاه، و وسیله‌ای برای خواباندن بچه است. مردم مختک را به عنوان وسیله خواب و گهواره حضرت علی اصغر در محلات چرخانده و همزمان به خواندن لای لای (لالایی) برای این طفل شیرخواره کربلا می‌پردازند و با رفتن به درب خانه‌ها مورد استقبال و کمک‌های مردمی قرار می‌گیرند که این کمک‌ها شامل پول، و موادی همچون شکر، چای و برنج برای برگزاری مراسمات دهه اول محرم است.
دکتر سید جعفر حمیدی اظهار کرد: از شب اول محرم برنامه روضه خوانی، در مساجد، تکایا، حسینیه ها و بعضی اوقات نیز در خانه‌های شخصی برپا می شود که این مراسم‌ها تا روز دهم محرم و شب عاشورا ادامه دارد.
روایت‌های تاسوعا و عاشورا در بوشهر
این پژوهشگر ادامه داد: یک روز قبل از واقعه عاشورا -یعنی روز تاسوعا-، در برخی از محله‌ها مراسم تاسوعا برگزار شده و وقایعی مانند ورود امام حسین (ع) به کربلا و خیمه زدن و سکونت ایشان و سپس شهادت سیدالشهدا توسط شمر بن ذی الجوشن در این ایام به صورت تعزیه به نمایش گذاشته می شود.
وی توضیح داد: کلمه شمر به معنی دامن به کمر زدن و آستین بالا زدن است، که این شخص در روز عاشورا دامن لباسش را به کمر بسته و آستین بالا زده و برای کشتن امام حسین علیه السلام به گودی قتلگاه می رود.
بیشتر به ظواهر محرم و عاشورا پرداخته می شود
حمیدی که دکترای زبان و ادبیات فارسی و سابقه سالها تدریس و پژوهش را در کارنامه خود دارد، می گوید: متاسفانه روایت ها و تاریخ های دقیق در روی منبرها به مردم گفته نشده است که این می تواند بر اثر کم اطلاعی و یا موارد دیگری باشد. حتی تاریخ ورود امام حسین (ع) به کربلا و یا رفتن ایشان به درستی برای مردم توضیح داده نشده است.
این مدرس دانشگاه اینگونه روایت می کند: شمر به سنان می‌گوید برو و سر امام حسین را از تن جدا کن. البته ایشان زخم های زیادی از نیزه و سنان و شمشیر و... خورده بود. سنان می رود که سر از تن امام حسین علیه السلام جدا کند اما بدنش از ترس می لرزد. شمر مهیبی به سنان میزند و خودش این کار را انجام می دهد. این واقعه اتفاق می‌افتد و در گذشته همین رویداد را در بوشهر و بعضی از محله‌ها به صورت تعزیه نمایش می‌داده‌اند که هنوز هم این رسم ادامه دارد.
وی عنوان کرد: مراسم روز عاشورا و تمام جنگ بین امام حسین (ع) و کفار ابن سعد در یک نصف روز یعنی از صبح تا ظهر روز عاشورا رخ می‌دهد و نمایش تعزیه نیز به این اتفاقات و روایت ها می‌پردازد. از قدیم مراسم تاسوعا و عاشورا در محلاتی چون امامزاده، خواجه‌ها و شِکَری در قالب تعزیه اجرا می‌شده و اینگونه روز عاشورا را روایت می‌کرده‌اند.
این پژوهشگر با ابراز تاسف از پررنگ‌تر بودن ظواهر نسبت به بیان وقایع به ایسنا گفت: در شهری مانند تهران به مدت 10 شب آرامش را از مردم می‌گیرند و تمام کوچه ها و خیابان ها مملو از مردم است، ولی آگاهی کم است و تاریخ دقیق وقایع و چرایی این حوادث برای مردم شرح داده نمی‌شود بلکه بیشتر به ظواهر محرم و عاشورا پرداخته می شود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: محرم 98
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۰۶۵۱۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آرزوهای شیرین برای محله‌ای در دروازه تاریخ / «دروازه ری» در انتظار لباس نو
محله دروازه ری قم که خاستگاه ۱۲۸ شهید و بزرگانی همچون سردار موسوی فرمانده ارتش جمهوری اسلامی بوده، این روزها در انتظار پوشیدن لباسی نو بر تن کهنه و زخم خورده خویش است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از قم، ری، تهران، ساوه، اصفهان، کاشان؛ از هر سوی که زائران برای تشرف به حرم مطهر بانوی کرامت قصد ورود به شهر قم را داشتند، باید از دروازه‌ای در باروی شهر وارد می‌شدند که به «دروازه ری» معروف بود.
دروازه ری که احتمالاً کهن‌ترین دروازه قم قبل از احداث جاده ناصری از مسیر علی‌آباد به قم و شاهراه ارتباطی شهر با ری و تهران محسوب می‌شده، تا سال ۱۳۲۱ هنوز پابرجا بوده است.
اگر در اسناد تاریخی که جست‌وجو کنید، المان هویتی دروازه ری را خواهید دید. یک بنای ساده و گنبدی که نشان از تاریخ پرفرازونشیب شهر قم دارد و کاروان‌های اهل دانش و زیارت در سفر به قم را به سمت این شهر راهنمایی می‌کرده است.
محله دروازه ری و نوبهار (چاله کاظم) پیش‌ازاین، مزرعه سعدآباد را در خود داشت و مقبره «خواجه اباصلت» از یاران امام رضا (ع) را در خود جای داده بود که هنوز هم وجود دارد.
از جمله ازدست‌رفته‌های محله دروازه ری می‌توان به «گذر ری» اشاره کرد که جایش در محله خالی است. این گذر سه یا چهارطاق چشمه‌ای داشته که به میدان کهنه و پامنار متصل می‌شده است. گفته می‌شود گذر حدود ۴۰ سال پیش تخریب شده و موجب شده است شکل و شمایل کنونی این محله چندان تاریخی و هویتی نباشد.
از پیشه‌های قدیم مردم این محل که در گذر هم نشانی داشت، می‌توان به نمک‌کوبی اشاره کرد. اهالی معاصر این محله هرچند آثاری از برج و باروی دروازه ندیده‌اند، اما زیبایی گذر و گاراژی که اتوبوس‌های راه پیموده از دشت مسیله به آن وارد می‌شد را به خاطر می‌آورند.
این محله تا سالها در برزخی از دشت‌های سرسبز و باغات انگور و کوره‌های آجرپزی محلات مجاور قرار داشت، گویی دروازه‌ای میان بهشت و جهنم بود. در بیرون گذر هرچند شهر تا سالها در حال تغییر و گذر از سنت به مدرنیسم بود، اما قطار مدرنیسم دیرتر و ناقص‌تر به دروازه ری رسید و غبار فرسودگی را بر تن این محله برجای گذاشت.
مهمترین مشکل محله ناتمام ماندن خیابان و ترافیک ناشی از آن است که به تعبیر اهالی، محله را شبیه به مناطق جنگ‌زده کرده است. حداقل می‌شد از این بناهای تخریب شده به عنوان فضای عمومی استفاده کرد.
احمد اشعری، کارشناس حوزه شهرسازی از جمله کسانی است که روی مشکلات محله دروازه ری کار علمی انجام داده است و آن را از نظر گونه بافت‌شناسی «بافت ناکارآمد میانی» دسته‌بندی می‌کند.
به گفته وی، محله دروازه ری در خط مرزی بافت تاریخی ۳۰۰ هکتاری قم قرار دارد که در گذشته اراضی کشاورزی و کوره‌پز خانه بوده، اما از سال ۱۳۳۵ به تدریج سکونت در آن اتفاق افتاده است.
محله دروازه ری بر اساس سرشماری سال ۹۵ حدود ۱۴ هزار و ۷۰۰ نفر جمعیت دارد و چهار هزار خانواده در آن زندگی می‌کنند. ۲۵ درصد ساکنان محله دروازه ری، از اتباع هستند.
محور این محله در طرح تفصیلی، چهار طبقه دیده شده و قرار است انواع کاربری‌های خدماتی در آن لحاظ شود. این خیابان هم‌اکنون ۶۴ نوع فعالیت اقتصادی و خدماتی را در خود جای داده است و بخشی از این فعالیت‌ها نیز سازگاری مناسبی با محله ندارد.
این کارشناس حوزه شهرسازی معتقد است برای مرهم گذاشتن بر این زخم نیمه‌باز باید پروژه تملک خیابان دروازه ری را تکمیل کرد، اما در عین حال باید تلاش کنیم تا کارکرد محلی و انسجام اجتماعی در این محله حفظ شود.
اشعری با اشاره به وجود فضاهای بلاتکلیف در محله و در جریان تملک نیمه‌تمام بدنه خیابان، می‌گوید: با هزینه اندک می‌توان این فضاهای بلاتکلیف را به مکانی برای توقف اهالی تبدیل کرد.
وی با اشاره به وجود بعضی کاربری‌های ناسازگار در این محله عنوان می‌کند: با تملک چند پلاک می‌توان برای اهالی مسکن تولید و الگوی صحیح توسعه محله را تدوین کرد.
از جمله پیشنهادهای مشاور برای این محله، تملک آب‌انبار حاج رئیس به‌عنوان یک عنصر هویتیِ واقع در آن و اضافه کردن یک عنصر دروازه‌ای در محل طاق قدیم برای ارتقای هویت محلی بود که با پای‌کار نیامدن اداره کل میراث فرهنگی، معطل مانده است.
این کارشناس شهرسازی معتقد است یک سری از کاربری‌های ناکارآمد همچون مصالح‌فروشی و حمام متروکه در این محله باید برای تأمین خدمات عمومی به کار گرفته شود.
فرایند اجرایی شدن بازآفرینی محله دروازه ری تا امروز بدون تغییر در این تصمیم‌گیری پیگیری شده است، اوایل سال ۱۴۰۲ شهردار قم اعلام کرد که این پروژه در اولویت تملک با همان عرض ۱۸ متر است.
محمدحسین علی‌اکبری، مدیر منطقه یک شهرداری قم، مرداد سال گذشته در توضیح مشکلات و چالش‌های بازگشایی محله دروازه ری به ریزدانگی املاک این محله اشاره کرد که توافق با مالکان را دچار مخاطره می‌کند.
مساحت پایین املاک تجاری و کوچک بودن آنها یکی دیگر از معضلات تملک در این پروژه است، چراکه این املاک وسیله امرارمعاش اهالی است، اما ارقام تملک به نحوی نیست که ملک تجاری دیگری جایگزین آن شود، از طرفی بسیاری از ملک‌ها جنوبی‌ساز یا به صورت مشاع است که فرایند تملک را دچار چالش می‌کند.
از طرفی به گفته این مسئول شهرداری قم، بخشی از این محله در بافت تاریخی قرار دارد و بهسازی آن نیازمند مشارکت سازمان میراث فرهنگی است.
با این همه تاکنون نزدیک به ۴۰ قطعه در محله دروازه ری تملک و تخریب شده و جدول‌گذاری و ساخت محور نیز در حال انجام است. گام بعدی احداث مرکز فرهنگی و فضای سبز کوچک این محله توسط شهرداری قم است که می‌تواند امید را به رگ‌های محله بازگرداند.
مدیر منطقه یک شهرداری قم در پاسخ به ابهاماتی درباره عرض محور دروازه ری، عرض ۱۸ متری را مصوبه طرح تفصیلی شهر قم می‌داند که با توجه به قرار گرفتن نیمی از محله در محدوده بافت تاریخی، شهرداری بر سر اجرای همین مقدار نیز با سازمان میراث فرهنگی دچار چالش است.
آذرماه سال ۱۴۰۲ بود که دفتر تسهیل‌گری محله دروازه ری تشکیل و در مسجد این محله جلسات با اهالی برگزار شد. مفهوم احداث دفتر تسهیل‌گری این است که بهسازی یک محله را تنها کالبدی نبینیم بلکه باید به مسائل اجتماعی و اقتصادی به‌صورت توأم با موضوعات کالبدی و عمرانی توجه کرد.
در روزهای اخیر تصاویری در فضای مجازی رد و بدل می‌شود که نشان دهنده ادامه تملک و تخریب بعضی املاک در مسیر خیابان ۱۸ متری این محله است.
نقش ویژه محله دروازه ری در روزهای دفاع مقدس و تقدیم ۱۲۸ شهید به کشور، حضور مشاهیری همچون امیر موسوی فرمانده ارتش جمهوری اسلامی و وجود جمع بزرگی از ایثارگران انقلاب اسلامی و جنگ از نقاط قوت و سرمایه‌های اجتماعی این محله است که می‌توان با پررنگ کردن این نقش، به بهبود مشارکت اجتماعی برای حل معضلات آن کمک کرد؛ مسجد فعال و اهالی دغدغه‌مند که روزهای بهتری برای محله‌شان آرزو می‌کنند، از سرمایه‌های ارزشمند این محله است.
یکی دیگر از سرمایه‌ها و دارایی‌های محله، تنوع قومیت‌ها و ملیت‌ها است که می‌تواند فرصت تلقی شود. شبکه خویشاوندی، مهارت‌های فنی، همچنین وجود عناصری همچون آب‌انبار و مسجد از دیگر سرمایه‌های محله است.
پای صحبت قدیمی‌ها که بنشینی، خاطرات جالبی از روزگار گذشته محله دروازه ری دارند. از گاراژی که محل تردد مسافران به قم بود و روستانشینان و عشایر کلکو از دشت مسیله به آن می‌رسیدند. از پرده‌خوانان و پهلوانان که هرازگاهی بساط خود را در میانه محله به پا می‌کردند و بوی نان سنگک تازه و دود کبابی که زیرگذر به مشام می‌رسید.
شاید امروز بخشی از این خاطرات دیگر رنگ‌باخته باشد، اما می‌توان دروازه ری را طوری بازسازی کرد که اصالتش به یادگار بماند و اهالی‌اش همچنان پایبند این محله باشند.
کد خبر 746803
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟